“Yabancı ziyaretçi (turist) sayısı artacak ki turizm gelirimiz de artsın. Sadece turist sayısının artması yetmiyor. Turistlerin kişi başı döviz harcamalarının da artması lazım.” Diyen Milliyet köşe yazarı Güngör Uras’ın “Varlıklı turist piyasadan çekildi” yazısını sizlerle paylaştık.
Turizm geliri kişisel harcamalar ve paket tur harcamalarının toplamından oluşuyor. Kişisel harcamaların bir bölümü yabancı ziyaretçilerin giyim kuşamı, hediyelik eşya, halı benzeri harcamaları.
Özellikle İstanbul için yabancı ziyaretçilerin alışveriş harcamaları önemli. Ziyaretçi sayısı azalınca, ziyaretçilerin alışveriş harcamaları azalınca İstanbul’da Kapalıçarşı, Mısır Çarşısı, Nişantaşı gibi semtlerde ve bazı AVM’lerde turistlere eşya satan işyerleri ciddi sorunlarla karşılaşır oldu.
Turizm gelirimiz 2015 yılında 31.4 milyar dolarken, 2016 yılında 22.1 milyar dolara geriledi. Toplam gelirin yüzde 80 kadarını kişisel harcamalar oluşturuyor.
Kişisel harcamaların bir bölümü yabancı ziyaretçilerin çarşı pazarda yaptıkları harcamalar. TÜİK’in verilerine göre, 2016 yılında yabancı ziyaretçilerin çarşı pazarda yaptıkları harcamaların 2.6 milyar dolarlık bölümü giyim kuşam, 1 milyar dolarlık bölümü hediyelik eşya harcaması. 87 milyon dolarlık da halı kilim harcaması var.
Turistlere vergi iadesi
Turistlere satış yapan işyerlerinin işlerinin ne kadar azaldığı konusunda veri yok. Yabancılara vergisiz satış (tax-free) ile ilgili bilgiler turistlerin alışveriş eğilimindeki değişimi gösterecek tek veri durumunda.
Birçok Batı ülkesinde olduğu gibi, bizde de yabancı ziyaretçinin yaptığı alışverişin miktarını belgelemesi halinde KDV iadesi hakkı var.
KDV iadesi için başvurular, yabancı ziyaretçilerin alış verişleri konusunda önemli bir bilgi kaynağı.
Tax-free (vergisiz alışveriş) diye adlandırılan uygulamada en az 100 TL+KDV’li alışveriş yapan yabancı ziyaretçi, satıcıdan özel belge alabiliyor. Bu belgeyi çıkış gümrük kapısında onaylattığında vergi iadesinden yararlanıyor.
Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilere KDV iadesi hizmetini Global Blue isimli bir şirket veriyor.
Global Blue, dönem dönem, yabancı ziyaretçilerin toplam çarşı pazar harcamaları konusunda bilgi yayımlıyor.
Ancak “tax-free” verileri, TÜİK verileriyle uyumlu değil.
Türkiye’deki kayıtlı tax-free pazarının yüzde 80’ini izleyen Global Blue’nun açıklamalarına göre, yabancı ziyaretçiler 2016 yılında 1 milyar TL’nin üzerinde alışveriş gerçekleştirdi. Bunun 550 milyon TL’lik kısmı için vergi iadesi başvurusu yapıldı. Yabancılara 55 milyon TL vergi iadesi gerçekleşti.
Global Blue’nun bir yıl içinde 1 milyar TL’lik alışveriş rakamı ile TÜİK verilerine göre 4 milyar dolar dolayındaki alışveriş rakamı arasında çok büyük bir fark var.
Rakamlar farklı farklı
Global Blue’nun açıklamalarına göre, 2017 yılının ilk 4 ayında yabancıların toplam alışverişleri yaklaşık 400 milyon TL dolayında. Bu alışverişlerin 212 milyon TL’lik kısmı için vergi iadesi başvurusu yapıldı.
Yılın ilk 4 ayında en çok alışveriş yapan yabancılar Suudi Arabistan vatandaşları.
İlk 4 ayda Suudi Arabistan vatandaşları yaptıkları harcamaların 31.9 milyon TL’lik kısmı içim vergi iadesi başvurusunda bulundu. Yılın ilk 4 ayında yabancıların vergi iadesi için başvuru yaptıkları ortalama alışveriş tutarı 1.455 TL.
Tekrarda yarar var. Yabancı turist sayısının gerilemesinden, turistlerin kişi başı harcamalarının azalmasından tüm ekonomi olumsuz etkileniyor. Yabancı ziyaretçinin kişisel özellikleri (eğitim durumu, gelir durumu, kültürü) harcama alanlarını ve harcama büyüklüğünü belirliyor. Ucuzcu turist ekonomiye beklenen katkıyı yapamıyor.