Mehmet Oğuzhan İlban: “Tanıtıma Dikkat”
Burhaniye Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Mehmet Oğuzhan İlban, GM Dergisi’nin okurları için yazdı!
Prof .Dr Mehmet Oğuzhan İlban Balıkesir Üni. Burhaniye MYO Müdürü
“Biraz Hayal Kuralım…”
Botanik bahçelerini andıran yemyeşil doğayı renklendiren çiçeklerle, ekosisteme zarar vermeden inşa edilmiş oteller, dağ evleri, yayla evleri… Kalifiyeli personel ile hizmet kalitesinden ödün vermeden, en iyi aşçılarla, en iyi otel müdürleri ile insanı evinde hissettiren, ailenizle, akrabalarınızla, arkadaşlarınızla hoşça vakit geçirebileceğiniz konaklama işletmeleri, destinasyonlar… Böyle yerler için hayal kurarken çoğumuzun aklına öncelikle Antalya, Muğla gibi turizmde kendini ispat etmiş, tanınırlığı ve bilinilirliği yüksek yerler geliyor. Peki, Giresun’un Gölyanı Yaylası, Zonguldak’ın Arboretum’u, Van, Tunceli ve daha sayamadığımız birçok yer neden aklımıza gelmez? Hiç yormayın kendinizi. Genelleme yaparak düşünecek olursak, birçoğumuzun haritada dahi yerlerini gösteremeyeceği yerler buralar. Kendinizi yormamakla birlikte kendinize kızmayın da. Çünkü Dünya’da hemen hemen her internet kullanıcısının kullandığı Google arama motorunda Antalya’yı arattığınızda 190 milyon, Muğla’yı arattığınızda 61 milyon 900 ilgili içerik bulabilirken, Giresun Gölyanı’nı arattığınızda 87.600, Zonguldak Arboretum’u arattığınızda 30.200 içeriğe ulaşılabilmektedir.
“Bu Yerleri Bilmemek Bizim Suçumuz Mu?”
Acaba bu tür yerleri bilmemek, aklımıza gelmemesi bizim suçumuz mu? Bizim eksiğimiz mi? Yoksa elinde doğal çekiciliklere sahip birçok destinasyon olan, yönetimlerin, STK’ların, yerel halkın, turizmcilerin vs. turizm bağlamında bu yerlerin tanıtımını reklamını yapmamış, yapmıyor, yapamıyor olması mı? Tüm bunlardan hareketle, turizm endüstrisinin faaliyet gösterdiği ülke ekonomilerinde turizmin ekonomik girdi açısından büyük döviz sağladığı bilinirken, bu büyük girdinin sağlanmasında reklam ve tanıtımın ve doğal olarak reklam ve tanıtım bütçelerinin büyük ölçüde önemli olduğunu düşünmek yadsınamaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Turistik Tanıtımın Ne Olduğu Hakkında Kavramsal Bir Açıklama Yapacak Olursak…”
Tanıtım ile ilgili olarak gerek siyasi, gerek ekonomik, gerekse pazarlama alanında birçok tanım bulunmaktadır. Turizm sektörünü ele aldığımız bu yazıda turistik tanıtımın ne olduğu hakkında kavramsal bir açıklama yapacak olursak; en genel tanımı ile turistik tanıtımı, sahip olunan doğal kültürel, tarihi ve arkeolojik değerlerin iç ve dış turizm pazarlarında, değişik promosyon teknikleri yardımı ile potansiyel turist gruplarına sunulması yolu ile gerçekleştirilmesi olarak ifade edebiliriz. Alan yazında tanıtım ve reklam faaliyetlerinin ilgili destinasyondaki turist sayısını artırdığına yönelik yapılan birçok çalışma bulunmaktadır.
“Var Olan Potansiyeli Dikkate Almamız Ve Tanıtım Bütçelerini Rahatlatacak Hamleler Yapmamız Gerekmez Mi?”
Ancak yapılan reklam ve tanıtım faaliyetlerinin etkilerinin gerçekleşebilmesi için ülkemiz özelinde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, ulusal havayolu şirketleri vb. gibi resmi kuruluşlar ile turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin kurdukları “ulusal birlikler” tarafından bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Biz tanıtımı birçok farklı pazardan ülkemize turist çekebilmek için yapmaya çalışırken var olan potansiyeli dikkate almamız ve tanıtım bütçelerini rahatlatacak hamleler yapmamız gerekmez mi? Mesela Türkiye’nin birçok yerinde olduğu gibi bazı stratejik hamlelerle tanıtım bütçelerini bilinmeyen pazarlara harcamaktansa var olan pazarlarda ülkemize gelmekte zorluk çekilen bölgelerimizin alt yapısını güçlendirme de kullansak daha iyi olmaz mı? Mesela Zonguldak havaalanının yapılan uçuşlar sınırlı sayıda yolcu ile yapılabiliyor. Pistin uzunluğu uçak kapasitesini etkiliyor. 300-350 kişilik uçuşları yapabilecek büyük uçaklar yerine 80-150 kişilik uçuşları alabilen Karabük, Bartın, Düzce gibi şehirlerin ortak noktası olan Zonguldak’a en çok yapılan uçuşların oralardan göç etmiş halk tarafından yapılmaktadır. Almanya-İstanbul-Zonguldak uçuşunun yaklaşık 4000 TL civarında olduğunu da unutmayalım… Bu nedenle Almanya’dan bölgeye gelen Türk vatandaşlarının sayısı oldukça düştü. Buna benzer stratejik birçok bölgemiz olduğunu ve bu tür kararların siyaseten ve turizmi ilgilendiren tüm odak noktalarının bütüncül olarak yürütmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bunun doğal sonucu olarak bütüncül yaklaşımın turistik tanıtım faaliyetlerinin temel öğesi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
“Yeterli Parasal Kaynak Oluşturmada En Önemli Etken Doğru Bütçe Yapabilmekten Geçmektedir!”
Turizm içerikli tanıtım faaliyetleri, turistin karar alma sürecinde belirleyici değil, yönlendirici rol oynamalıdır. Bu yönlendirici rol de tutundurma çabaları üç temel başlıkta incelenebilir. Bunlar; bilgi ve veriler, estetik duyarlılık ve son olarak yeterli parasal kaynaklardır. Yeterli parasal kaynak oluşturmada en önemli etken doğru bütçe yapabilmekten geçmektedir. Turizm sektöründe de bu reklam ve tanıtım bütçelerinin oluşturulması ve bununla ilgili yapılan faaliyetlerle ilişkilidir. Bu noktada “Türkiye’de turizm tanıtımı için yeterli düzeyde bütçe ayrılıyor mu?” sorusu karşımıza çıkmaktadır.
Tablo 1. Yıllar İtibari İle Tanıtma Genel Müdürlüğüne Tahsis Edilen Bütçe (TL)
YILI YURTİÇİ BÜTÇESİ YURTDIŞI BÜTÇESİ TOPLAM BÜTÇE
2007 15.098.735 103.411.090 118.509.825
2008 14.729.865 108.263.000 122.992.865
2009 15.634.470 114.993.850 130.628.320
2010 16.198.000 125.441.000 141.639.000
2011 17.938.000 140.597.000 158.535.000
2012 20.829.000 152.692.000 173.521.000
2013 26.135.350 162.307.000 188.442.350
2014 25.648.200 187.908.000 213.556.200
2015 27.258.000 170.925.000 198.183.000
2016 31.305.000 191.753.000 223.058.000
2017 32.669.000 203.518.000 236.187.000
2018 33.831.000 200.263.000 234.094.000
Yukarıda Türkiye’nin yıllara göre tanıtım için ayırmış olduğu bütçeler hakkında bilgiler yer almaktadır. Tabloyu incelediğimizde tanıtım bütçeleri genel olarak her yıl bir artış göstermiştir. Tam burada aklımıza “Turizm tanıtımı için ayrılan bu bütçe yeterli mi?” sorusu gelebilir. Cevap aslında çok basit yeterli değil… Dünyanın önde gelen turizm destinasyonları tanıtıma önem vermekte ve bu doğrultuda tanıtım için yeterli bir bütçe planlaması yapmaktadırlar. Doğal olarak tanıtıma önem veren bu destinasyonlar turizm gelirlerinden paylarını fazlasıyla almaktadır. Türkiye’nin de sahip olduğu turizm potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda turizm gelirlerinden hakkı olan payı alması için tanıtıma daha fazla önem vermesi gerekmekte ve iyi bir turizm tanıtım faaliyeti gerçekleştirmek için gereken bütçenin gerçekçi bir şekilde planlanması gerekmektedir.
“Değişiklik Yapılan En Önemli Konulardan Birisi De Tanıtım Politikaları”
Türkiye’nin şimdiye kadar uygulamış olduğu tanıtım politikası yetersiz kalmış olacak ki, Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri ERSOY geçtiğimiz günlerde 2023 Turizm Hedeflerine ulaşmak için strateji ve politikalarda belirli değişiklikler yapıldığını açıkladı. Değişiklik yapılan en önemli konulardan birisi de tanıtım politikalarıdır. Bakan Ersoy yaptığı açıklamada Türkiye’nin turizm açısından daha iyi bir şekilde tanıtılması için belirli kararlar alındığına vurgu yaptı. Bu kararlara kısaca değinecek olursak;
- Türkiye Turizm Tanıtma ve Geliştirme Ajansının Kurulması,
- Tanıtım çeşitliliğinin sağlanması,
- Tanıtım bütçelerinin arttırılması,
- Farklı pazarlarda tanıtım faaliyetleri gerçekleştirmesi.
Tablo 2. Planlanan Bütçe Verileri
Tanıtım Bütçesi (milyon ABD Doları) 2020 2021 2022 2023
Turizm Sektörünün Payı 125 145 165 185
Kültür ve Turizm Bakanlığının Payı 55 55 45 35
Toplam 180 200 210 220
Planlanan yeni bütçe ile daha fazla pazarlara odaklanarak tanıtım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Türkiye’nin tanıtım faaliyeti gerçekleştirdiği ana pazarların yanında son yıllarda turizm faaliyetlerine katılım gösteren Çin, Hindistan Güney Kore ve Japonya gibi yükselen pazarlara odaklanılacaktır. Tabii ki bu pazarlara tanıtım faaliyeti gerçekleştirilirken iç pazarda Zonguldak, Giresun, Van, Tunceli gibi potansiyeli olan birçok destinasyon göz ardı edilmemelidir.
“Bu Adımlar Güzel Ancak Yeterli Değil”
Turizm Bakanlığı tanıtımın etkinliği için olumlu adımlar atmaya devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın dijitalleşmeye önem vermesi ve dijital ortamlar (sosyal medya, blog sayfaları vb.) üzerinden tanıtım ve reklam faaliyetlerine ağırlık vermeye başlaması da bakanlığın olumlu attığı adımlar arasında gösterilebilir. Tabi bu adımlar güzel ancak yeterli değildir. Ayrıca turizm faaliyetlerinde turist ile birebir etkileşim içerisinde olan ve iç müşteri olarak görülen personellerin de çalıştığı destinasyon ile ilgili bilgiye sahip olması gerekmektedir. Dolayısıyla iç müşterilere hem ülke hem de turistik destinasyonlar hakkında eğitim verilmesi için faaliyetler gerçekleştirilmelidir. Düşüne biliyor musunuz Sultan Ahmet’te bir otel çalışıyorsunuz Aya Soyfa ile ilgili, Yerebatan sarnıcı ile ilgili bir soruya cevap veremiyorsunuz. Tanıtımdaki en büyük eksikliklerimizden biri de bu değil mi… Son olarak da tanıtacağız turist getireceğiz derken bölgelerin taşıma kapasitelerini unutmayalım. Barcelona 5.5 milyon nüfusla 30 milyonun üzerinde turist ağırlıyor ve turist sayısının fazla olduğunu düşünerek tedbirler almaya çalışıyor. Biz de 15 milyon nüfusu olan İstanbul’a 30 milyon turist hedeflersek doğru bir yaklaşım olur mu? Tanıtalım derken bozmayalım e mi?
“Tanıtım Faaliyeti Gerçekleştirilmeden Turizmde Başarılı Olmak Ve Gelişme Göstermek İmkansızdır!”
Tabiî ki önemli olan bu stratejilerin sadece yazılı olarak kalmamasıdır. Daha önceki yazımda değindiğim turizmi geliştirmek için 2007 yılında temeli atılan 2023 Turizm Hedefleri’nde turizmin geliştirilmesi ve turizm gelirlerinden hak ettiği payı alabilmesi için konsey modelinin oluşturulması ve uygulamaya geçilmesi öngörülmüştü. Fakat bu strateji sadece yazılı olarak kaldı ve fiili olarak gerçekleştirilmedi. Dolayısıyla son yapılan açıklamalardaki tanıtım stratejilerinin de fiili olarak uygulanması Türkiye’de turizmin gelişmesi, ülkeye daha fazla turist çekilmesi ve bu sayede de turizm gelirlerinden daha fazla pay alınması sağlanabilir. Aksi takdirde bu stratejiler de daha önce vaat edilen ve gerçekleştirilemeyen yazılardan ibaret vaatler olarak kalacaktır. Ayrıca bu stratejilerin faaliyete geçirilmesi ve iyi bir tanıtım faaliyetinin gerçekleştirilmesi ile ülkeye daha fazla turist çekilmesi ile kalınmamalıdır. Ülkeye gelen turistlerin gerçekleştirdikleri turizm faaliyetinden memnun kalması için daha kaliteli hizmetin verilmesi sağlanmalıdır. Bu sayede tanıtım faaliyetleri ülkeye çekilen turistte memnuniyet oluşturulur ve bunun sonucunda da ülkeyi tekrar ziyaret oranları artabilir. Sonuç olarak tanıtım bir ülkede turizmin gelişmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Dolayısıyla “Tanıtım faaliyeti gerçekleştirilmeden turizmde başarılı olmak ve gelişme göstermek imkansızdır” demek mümkündür.
