Turizm sektör temsilcilerinin son dönemde sıklıkla dile getirdiği maliyet artışı sorunu herkes tarafından biliniyor. Turizm sektörü profesyoneli Erman Kayar, görünen maliyetlerin dışında bir de ‘görünmeyen maliyetler’i sıraladı. Kayar’ın kaleminden görünmeyen maliyetler…
Gün geçtikçe Turizm Sektöründeki İnsan Kaynağı Kaybı konusu, sektör paydaşlarınca daha bir işlenir hale gelmekte ve sorunun ortadan kaldırılabilmesi adına farklı çözümler üretilmeye çalışılmaktadır.
Finansal raporlarda görülmeyen bir konuyu yazı gündemine alarak, farklı bir bakış açısı katmak amacıyla; turizm işletmelerinde çalışan sürekliliğinin sağlanamaması, daha detay anlatımla, işe giriş ve ayrılış sayılarının olağandan yüksek olduğu turizm işletmeleri için görünmeyen finansal maliyetlerin bulunduğu konusuna değinmek istedim.
Ana fikirde, turizm sektörünün kırılgan yapısı göz önünde bulundurularak, görünmeyen maliyetlerin ortadan kaldırıldığı durumda, bir turizm işletmesinin ideal yapısına daha çok yaklaşılacağı ve sektörün tüm paydaşlarca en olumluya götürülebileceği görüşü benimsenmektedir.
Görünmeyen maliyete, olağan sayıların dışında, sadece bir turizm işletmesinde değil, diğer tüm işletmelerde de yüksek sayıda işe giriş ve işten ayrılışların olması en önemli örnektir. Çalışanın bilgi seviyesi en temel özetle; yetiştirilmek üzere, az tecrübeli, tecrübeli olarak ele alınır. İşe giriş ve işten ayrılışların etkisi tecrübe ile orantılı olmayacak bir biçimde maliyet içermektedir.
Yetiştirilmek üzere kurum bünyesine dahil edilen çalışanın herhangi sebeple kurumdan ayrılması, kendisine yapılmış olan yatırımın uçup gitmesidir. Buradaki temel nokta, ilgili çalışana ödenen ücret veya parasal yük değil, kendisine yapılan yatırımın bilgi anlamında bir yatırım oluşudur. Kurum içerisinde kendisini yetiştirmek üzere daha tecrübeli çalışanların, işletmeye farklı katkılar yapılabilecekken, bilgi ve zamanlarını şirketin beşeri yatırımı olarak, ilgili kişiye yönlendirmeleri söz konusudur.
Tecrübeli veya az tecrübeli işgücü için de durum benzer şekilde işler. İşletmeye uyum ve kurum kültürünü tanımanın bir süresi vardır. Önceki iş tecrübesinin kurum işleyişine uyumlaştırılması, bunun yine turizm işletmesi açısından bir yatırım olması niteliği bulunmaktadır. İşe giriş ve ayrılışların çokça yaşandığı işletmelerde, bu yatırımın da sürekli olamayacağı açıktır. Kısa çalışma süreleri yaşanan işletmelerde, görünmeyen bu maliyet unsurunun tamamen ortadan kaldırılması elbette söz konusu olamaz. İdeale yaklaşabilmek adına işveren ve çalışan beklentilerini en doğru şekilde kesiştirebilmek gerekmektedir.
Yazının ana fikri, maddi olarak nitelendirilen maliyetler olmasa da olağan sayıdan fazla işe giriş ve işten ayrılışların olduğu işletmeler için gerçek maliyetlere de değinelim.
Tecrübe seviyesi gözetmeksizin, çalışanların şirket beklentisini karşılayacak verimlilikte iş üretebilmeleri adına geçen sürenin tamamı gider yazılmaktadır. Ödenen ücret niteliğindeki tüm tutar, işe giriş ve işten ayrılışların yoğun olduğu işletmelerde yatırım niteliğinden çıkmaktadır. Bunun yanında, işe yeni giriş yapmış çalışanların uyum ve şirketi tanıma süreçleri esnasında diğer çalışanlarla olan etkileşimleri, yani mevcut çalışanların mevcut görevlerinde yapabilecekleri alternatif katkı yerine yeni çalışanlara yönelttikleri zaman, kişinin kısa süreli çalışıp kurumdan ayrılması ile yatırım niteliğinden, karşılığı alınamayacak bir gidere dönüşmektedir.
Bu noktada söz konusu konu sadece kurum tarafında olmayıp, çalışanların da yeni başlangıçlarla dahil oldukları iş süreçlerinin, kendilerine bir yatırım niteliğinde olduğunu vurgulamak gerekir.
İşveren veya çalışanlar, şartların uyumsuzluğu durumunda iş ilişkisini sonlandırabilmektedirler. İşverenin verimlilik, karlılık, ciro adına beklentilerinin karşılanması veya çalışanların şartlarının iyileştirilmesi elbette konunun odağı ve olmazsa olmazıdır. Ancak görünmeyen maliyeti ortadan kaldırmak adına yapılabilecekler, şartları işçi ve işveren arasında, belirli hukuki konular haricinde serbestçe belirlenmiş mevcut durum için sınırlıdır.
Görünmeyen maliyet olarak adlandırdığımız ve esas olarak bir problem niteliğinde olan konunun düğümü, yine görünmeyen yatırımlarla çözümlenecektir.
Uzun zamandır sektörün geçmiş olduğu zorlu zamanlarda hem çalışanlar hem de işverenler türlü zorluklar yaşamışlardır ve yaşamaya da devam etmektedirler. Bu zorluklar içeriğinde; Sektörün tüm paydaşlarınca benimsenecek bir görünmeyen yatırımlar görüşü ile çalışanların kendilerine ve görev aldıkları kuruma, işverenlerin ise çalışanlarına ve turizmin geleceğine, görünmeyen yatırımları yoluyla destek vermelerinin tam da zamanı olduğu kanaatindeyim.